Nieuws

Wat motiveerde je? Waarom wilde je een lezing geven voor het Felink-netwerk?

Toen ik werd gevraagd om een ​​lezing voor het netwerk te geven, heb ik meteen toegezegd. Eerst en vooral omdat ik dit type netwerk wil steunen. Vervolgens omdat ik gepassioneerd ben door het gendersysteem en ik wil dat steeds meer mensen erover praten, het in twijfel trekken en dat we evolueren naar een rechtvaardigere samenleving voor iedereen.

Als Felink er is om vrouwen op de voorgrond te plaatsen en hun netwerken te promoten, dan wil dat zeggen dat ze op de achtergrond stonden en nog steeds staan in overheidsinstanties. Vrouwenkomen ook meer sociale barrières tegen dan mannen, bijvoorbeeld om te netwerken. Het gendersysteem is overal en altijd. Het is een systeem van sociale organisatie dat de menselijke soort in tweeën verdeelt: mannen en vrouwen. Naast deze binaire categorisering brengt het een hiërarchie teweeg tussen zogenaamde mannelijke waarden en zogenaamde vrouwelijke waarden, waarbij de laatste op een stereotiepe manier worden toegeschreven aan mannen en vrouwen.

Dit systeem vormt medische praktijken en kennis. Tijdens mijn opleiding hebben preventieve geneeskunde en gezondheidsbevordering mij altijd meer geïnspireerd dan curatieve geneeskunde. Daarom heb ik gekozen voor huisartsgeneeskunde als specialisme. Het is hier dat men de patiënt kan ontmoeten in zijn dagelijkse sociale leven. Hoewel de levensomstandigheden de basis vormen van gezondheid (het hebben van huisvesting, voedsel, veiligheid, enz.), worden sociale ongelijkheden niet aangepakt in de medische opleiding in België.

Ik besloot mezelf eerst te verdiepen in feminisme uit persoonlijke interesse. Als cisgendervrouw heb ik discriminatie en geweld op grond van geslacht in onze samenleving meegemaakt en ervaar ik dat nog steeds. Maar ik had niet verwacht dat ik deze discriminaties zou waarnemen tijdens mijn medische opleiding! Ik viel van mijn stoel toen ik vakken volgde in sociologie van gezondheid en wetenschap tijdens het Certificate in Feminist Studies (dit certificaat wordt uitgereikt aan de Universiteit van Quebec in Montreal, als je geïnteresseerd bent, ga ervoor!). Naast het in twijfel trekken van de medische kennis die ik had geleerd, werd ik voor het eerst geconfronteerd met mijn eigen vooroordelen en stereotypen die mijn dagelijkse medische praktijk beïnvloeden. Het bevragen en situeren van 'wetenschap', haar productie, haar impact, haar implementaties met sociologische tools is tegelijkertijd fascinerend en beangstigend. Dit wil ik dan ook overbrengen via mijn lezingen.

Samen nadenken over het gendersysteem in de zorg is wat mij betreft een stap naar rechtvaardige zorg voor iedereen. Er moet parallel rekening worden gehouden met andere systemen: classisme, racisme en bekwaamheid zijn (onder andere) even belangrijke aspecten die zowel kennis als praktijken doordringen. Al deze systemen van discriminatie, van machtsverhoudingen, kruisen elkaar en beïnvloeden ieders gezondheid.

Wat heeft deze uitwisseling met de leden van het netwerk je tijdens en na de conferentie opgeleverd?

Ik was verheugd om mijn onderzoek voor te stellen aan ambtenaren van verschillende federale administraties, ook die van de gezondheidssector zoals de FOD Volksgezondheid, het RIZIV en het FAGG, want sensibilisering van de politieke autoriteiten is volgens mij een strategie van sociaal activisme. Het idee is om ongelijkheden te benadrukken waarmee geen rekening werd gehouden door het volksgezondheidsbeleid of problemen die niet als zodanig werden beschouwd. Historisch gezien zijn het vooral de sociale vrouwenbewegingenbewegingen, lesbiennes en homoseksuelen geweest die de aandacht hebben gevestigd op bepaalde kwesties die door politieke besluitvormers als secundair of zelfs onbestaand werden beschouwd (abortus, huiselijk geweld en hiv, bijvoorbeeld).

Door sociale ongelijkheden op het gebied van gezondheid in praktijken en kennis onder de aandacht te brengen, hun oorsprong en impact te presenteren, is het vandaag mogelijk om oplossingen te bedenken om samen verder te komen. Dit beantwoordt ook aan de nood om een ​​verbinding tot stand te brengen tussen de verenigingen op het terrein en de kringen van de openbare beslissingsorganen. Het bundelen van kennis en kunde lijkt mij essentieel om volksgezondheidsmaatregelen te laten aansluiten op de behoeften van de bevolking in al haar diversiteit. Deze lezing bevestigt mijn gevoel over het belang van het brengen van een 'genderbril' naar overheden en in het bijzonder naar zorginstellingen.

Heeft het nieuwe mogelijkheden geopend?

In plaats van mogelijkheden, zijn er eerder vragen naar boven gekomen! In het bijzonder: hoe gender te integreren in het volksgezondheidsbeleid? Dit vereist training over gender en banden tussen overheidsinstanties en verenigingen, die bronnen van kennis en vaardigheden zijn. Deze in de praktijk brengen moet volgens mij mét de betrokkenen worden uitgedacht en niet voor hen. Elke maatschappelijke positie brengt immers zijn uitdagingen met zich mee en er zijn tal van voorbeelden van overheidsbeleid dat geen rekening houdt met de dagelijkse realiteit van de betrokkenen. Zo werden de sociale ongelijkheden groter tijdens de COVID-pandemie toen er een zogenaamd "universeel" overheidsbeleid werd ingevoerd. Maar de lockdown is niet voor iedereen op dezelfde manier toegankelijk: wie kan stoppen met werken? Wie kan zichzelf isoleren? Wie zorgt er gratis voor de kinderen als de crèches gesloten zijn? Wat zijn de effecten van een lockdown op de geestelijke gezondheid als iemand op 5-jarige leeftijd in een klein appartement woont, zonder tuin en zonder 'eigen kamer[1]'? Het is dus noodzakelijk onderzoeks-actieprojecten te financieren met patiënten en met professionals in het veld om de politieke besluitvorming te horizontaliseren en de diversiteit van sociale situaties weer te geven.

Er is een enorme kloof in het medisch onderwijs: de sociale gezondheidsfactoren zijn goed voor ongeveer 70 procent van de volksgezondheid en toch worden ze niet aangepakt. Naar mijn mening is het een prioriteit om de sociale wetenschappen, inclusief gender, te integreren in het curriculum van de medische opleiding. Voor mij is sociale strijd inherent aan zorgberoepen. Genezing is veel meer dan alleen maar verband aanleggen in een dokterspraktijk.